Niet alles hoeft in het omgevingsplan te worden geregeld. Als bijvoorbeeld in het omgevingsplan wordt geregeld dat zes horecavestigingen zijn toegestaan wil de gebruiker ook weten hoeveel er nu zijn gevestigd. Het huidig aantal vestigingen kan worden opgenomen in een register. Op die manier kan gebruiksruimte inzichtelijk worden gemaakt (het verschil tussen de toegelaten werkelijkheid en het aantal gevestigde horecavestiging). In het omgevingsplan wordt de juridisch gewenste werkelijkheid vastgelegd. Het register bevat een model van de feitelijke werkelijkheid. Dit is gevisualiseerd in onderstaande schematische weergave.
Registers in Bkl
Registers zijn er in verschillende soorten en maten. In het Bkl zijn daar ook voorbeelden van te vinden (zie artt. 10.8, 10.14, 10.18, 10.23aa, 10.36 en 10.40). In het Bkl is alleen een register voorgeschreven voor zover dat van uit Europees recht nodig is. Aanvullend daaraan zijn registers voorgeschreven voor geluid en externe veiligheid. Naar analogie van de in het Bkl opgenomen bepalingen over registers zou het bijvoorbeeld denkbaar zijn om de volgende bepaling over een register in het omgevingsplan op te nemen:
Artikel x.x (register beschermde bomen)
Er is een register van de beschermde bomen.
Het register wordt beheerd door het college van burgemeester en wethouders.
Het register is voor eenieder langs elektronische weg toegankelijk.
Het register wordt voortdurend geactualiseerd.
Functies register
Een register kan verschillende functies hebben. Hieronder volgt een opsomming van functies, startend van eenvoudige functies naar steeds meer geavanceerdere functies.
Borgen gelijke informatiepositie
Een bepaling zoals hierboven is opgenomen geeft als zekerheid dat er een openbaar register is en blijft (borgen gelijke informatiepositie). Dat is het ware het basispakket voor registers.
Monitorinformatie – inzicht geven
De overheid kan via het register inzicht geven in de staat van de fysieke leefomgeving
Check informatie-, meld- of vergunningplicht
Een optie is dat via de lijn van de toepasbare regels wordt georganiseerd dat de gegevens uit het register worden betrokken bij de beoordeling van de vraag of een initiatief vergunningplichtig is of niet. In dat geval neemt het belang hiervan natuurlijk nog verder toe (de ABRvS noemt dat het borgen van de gelijke procespositie).
Beoordelen vergunningplicht
Een nog verdergaande inzet is dat in het omgevingsplan naar het register wordt verwezen. Dat kan door te borgen dat de gegevens uit het register worden betrokken bij de beoordeling van de vraag of een initiatief aan de regels voldoet. Door bijvoorbeeld te regelen dat de gegevens uit het register worden betrokken bij de beoordeling van vergunningaanvragen. Dan geeft het omgevingsplan feitelijk inkleuring aan art. 3:2 Awb, waar is aangegeven dat het bestuursorgaan alle relevante feiten en gegevens betrekt bij de voorbereiding van besluiten (zoals vergunningen).
Geautomatiseerde besluitvorming
De volgende stap is geautomatiseerde besluitvorming. Zie in dat verband ook dit artikel en de door de ABRvS daarvoor aangelegde maatstaven. Automatische besluitvorming gaat op dit moment verder dan het DSO toelaat. Aangezien het DSO is opgezet als open stelsel voor derden liggen er zeker mogelijkheden om de informatie uit het DSO en daarin opgenomen registers te gebruiken om tot automatische besluitvorming te komen.
Er zijn dus verschillende type verankeringen van registers (en bijbehorende koppeling aan regels, locaties en werkingsgebieden) aan het omgevingsplan denkbaar.